İnsan Beynine Yerleştirilen Akıllı Mikroçip ile Beyin Kontrolü Mümkün Mü?
NeuraLink şirketi tarafından geliştirilen akıllı mikroçip, insan beynine entegre edilerek düşünce yoluyla beyin kontrolü konseptini gündeme getirdi. Çığır açan bu teknoloji, beyin aktivitelerini kaydederek, insanların cihazları düşünce yoluyla kontrol edebilmesine olanak tanıdı. Özellikle ağır felçli bireylerin; robotik kollar, bilgisayarlar, tekerlekli sandalyeler gibi cihazları sadece düşünce gücüyle kullanabilmesine yönelik bir çözüm sunan bu teknoloji, beyin-bilgisayar ara yüzleri alanında önemli bir adımı temsil etti.
NeuraLink’in Akıllı Mikroçip’i Nedir?
NeuraLink adlı şirket, 2016 yılının temmuz ayında Elon Musk tarafından kuruldu ve 2017 yılında kamuoyuna tanıtıldı. 2020 yılında ise NeuraLink akıllı mikroçipi projesinin tanıtımı internet üzerinden canlı olarak gerçekleştirildi. Beyne implante edilen mikroçip sayesinde beyin gücü ile elektronik cihazların kontrolünü sağlayabilen bu buluş, ilk kez maymunlarda denendi ancak denemeler maymunların ölümüyle sonuçlandı. Denemenin bir canlı üzerindeki başarılı sonucu ise ilk kez bir domuz üzerinde yapılan denemede gözlemlendi.
Elon Musk, 30 Ocak 2024 tarihinde ise X platformunda yayınladığı bir tweet ile “Telepati” ismini verdiği bu cihazın ilk kez bir insana implante edildiğini bildirdi. Sonuçların ise “umut verici olduğunu” söyledi.
Musk’un X’te paylaştığı tweet dışında denemenin başladığına dair henüz herhangi bir onay gelmedi. İlk ürüne “Telepati” adını verdiğini belirten Musk, ayrıca düşünce yoluyla telefon veya bilgisayarın ve bu cihazlar vasıtasıyla da neredeyse tüm cihazların kontrol edilebildiğini iletti.
Deneyle ilgili kamuya açık bilgiler ise NeuraLink tarafından yayımlanan bir broşürde yer aldı. Oxford Üniversitesi’nden nöro-mühendis Tim Denison, broşürde yer alan bilgilerin implantasyonların nerede yapıldığı ve deneyin kesin sonuçları gibi önemli ayrıntılardan yoksun olduğunu ifade etti.
Broşür için QR’ı okutunuz
Peki Bu Mikroçip Nasıl Hareket Ediyor?
NeuraLink mikroçipine ilişkin bilgilerin yer aldığı broşürde, çipin beyindeki nöronların aktivitesini hedef alarak beyin aktivitesini kaydettiği ve bir tür düşünce verisi oluşturduğu belirtildi. “Dikiş makinesi benzeri” bir robot tarafından beyne dikilen bir bilgisayar çipinin, beyin aktivitesini kaydetmek için 1.024 alan sağlayan 64 esnek polimer iplik (BCI’lerin hepsinden daha fazla) içerdiği bildirildi.
Bir robot’un, kafatasından küçük bir parça çıkararak iplik benzeri elektrotları beynin belirli bölgelerine bağladığı ve sonrasında açılan deliği diktiği aktarıldı. Musk, yapılan bu işlemin 30 dakika kadar sürdüğünü, genel anestezi gerektirmediğini ve yatış olmadan gönüllülerin aynı gün içerisinde eve dönebileceğini iletti. Ancak çipin yerleştirildiği ilk gönüllünün mevcut durumuyla ilgili herhangi somut bir veri paylaşılmadı. Konuya ilişkin açıklamasında Musk, gönüllünün “iyileştiğini” belirtti.
Elektrotlara sahip bu çipin, beyindeki nöronları okuyarak, nöron sinyallerini motor hareketlere dönüştürdüğü ifade edildi. Şarj edilebilen pillerle çalışan çipin bu sayede, akıllı telefonlar, bilgisayarlar vb. cihazları ve bedensel işlevleri düşünce gücüyle kontrol edebildiği öne sürüldü. Ayrıca, NeuraLink’in felç ve körlük gibi nörolojik rahatsızlıkları tedavi edebileceği ve bireylerin hayat kalitesini artırabileceği de gelen bilgiler arasında yer aldı.
Daha öncesinde bu tür sistemlerin kullanılabilmesi için kafatasındaki bir bağlantı noktası referans alınarak, kişinin fiziksel olarak bir bilgisayara bağlanılması gerekiyordu. Bu durumun enfeksiyon riskini artırması ve kullanım açısından efektif olmaması gündeme gelen sorunlar arasındaydı. Kablosuz çalışan bir sisteme sahip olan NeuraLink’in, bireysel nöronlardan kayıt yapan BCI’ler içerisinde bir ilk niteliğinde olduğu belirtildi.
Uzmanlar NeuraLink İnsan Denemesi Hakkında Neler Söylüyor?
Neuralink, henüz denemenin hedefleri ve sonuçları hakkında kamuoyuna detaylı bir bilgi sunmadı. Dolayısıyla uzmanların, uygulamanın insan üzerindeki etkileri ve güvenliğinin en önemli konu olduğunu üzerine hemfikir oldukları bildirildi. Oxford Üniversitesinden Denison, mikroçipin uygulama anı ve kısa vadeli sonuçlarını: (Felç yok, kanama yok, damar sistemi hasarı yok, buna benzer bir şey yok.) gözlemleyebildiklerini ancak enfeksiyon riskleri ve cihazın güvenli olup olmadığını kontrol etmek için uzun vadeli takibe ihtiyaç duyulduğunu ifade etti. Denison, ayrıca laboratuvar dışı ortamlarda kullanılabilecek bir kablosuz sistemin nasıl performans gösterdiğini öğrenmek konusunda da istekli olduğunu iletti.
Bir diğer kanattan gelen görüşte Utrecht Üniversitesi Tıp Merkezi’nde sinirbilimci ve uluslararası BCI Derneği’nin başkanı olan Mariska Vansteensel, tespit edilen nöronal sinyallerin kalitesinin zamanla düşüp düşmediğini bilmek istediğini belirtti. “İmplantasyondan sonra elektrotları kolayca değiştiremezsiniz ancak yine de uzun vadeli sonuçları görmek isteyeceğim.” dedi.
NeuraLink’e Yönelik Endişeler Sürüyor...
Bilim insanları tarafından, denemeleri insanlar üzerinde başlayan bu çipin, gönüllülerin güvenliği ve refahını ne ölçüde sağladığı hakkında ivedilikle toplumun aydınlatılması gerektiği bildirildi. Daha önce insan üzerinde yapılması planlanan denemenin ilk başvurusu ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından reddedilmişken 2023 yılında beyin çipi projesinin insanlar üzerinde denemesi FDA tarafından onaylandı. Ancak kimi bilim insanları tarafından, deneyin Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Tıp Kütüphanesi tarafından yürütülen ve 221 ülkeden 444.000’den fazla araştırmanın kaydını tutan ClinicalTrials’da listelenmemesinden rahatsız olmaları dikkat çekti. Konuya ilişkin Denison: “Benim varsayımım, FDA ve NeuraLink’in bir dereceye kadar denemeleri takip ettiği yönünde ancak protokolümüz yok. Yani bunu bilmiyoruz.” dedi.
Bir dalış kazasında boynunu kırdıktan sonra felç olan ve beynine yerleştirilen Blackrock dizisiyle 7,5 yıl geçiren Ohio’da bulunan BCI Pioneers Coalition’ın kurucu ortaklarından Ian Burkhart: “Herkesin bu konuda spekülasyon yapması yerine, ne kadar çok bilgi yayınlanırsa o kadar iyi, bu sayede daha iyisini yapabilirler. Özellikle de bu tür teknolojilerin hayatlarını iyileştirebilmesini sabırsızlıkla bekleyen hastalar için.” dedi.
NeuraLink, görme yetisini geri kazandırmanın, beyin bağlantılı hastalıkları tedavi etmenin ve bunun yanı sıra yapay zekâ ile insan beyninin birleştiği bir geleceğin hedefleri arasında bulunduğunu bildirildi. Sinir sistemi rahatsızlıklarını yapay zekâ destekli kablosuz çiplerle iyileştirmeyi amaçlayan bir girişim olan NeuraLink daha önceki denemeleri esnasında maymunların öldüğünü kabul etmişti. Bu nedenle NeuraLink’in insanlar üzerinde başlattığı denemelerin uzmanlar arasında güvenlik konusunda önemli endişelere yol açması sebebiyle daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulduğu da bildirildi.
KAYNAK:
Drew, L. (2024, Februrary 2). Elon Musk’s Neuralink brain chip: what scientists think of first human trial. Nature News. doi.org/10.1038/d41586-024-00304-4.
Euronews. (2024, Ocak 30). Neuralink’in ilk kez bir insana yerleştirildiğini duyurduğu beyin çipi nasıl çalışıyor?. https://tr.euronews.com/2024/01/30/neuralinkin-ilk-kez-bir-insana-yerlestirildigini-duyurdugu-beyin-cipi-nasil-calisiyor (Erişim Tarihi: 13.02.2024).
Kızıldağ, T. (2024, Ocak 31). Elon Musk’ın “Neuralink” beyin çipi nedir, nasıl çalışır?. Nergis Televizyonu. (NTV). https://www.ntv.com.tr/galeri/dunya/elon-muskin-neuralink-beyin-cipi-nedir-nasil-calisir,VulRlzMB6EyUsZuweoI19A/vmxISototEeFfsdO1iYmSA (Erişim Tarihi: 13.02.2024).
"Katkılarıdan dolayı Dilara AKAY'a teşekkür ederiz..."